#002 10 sposobów finansowania organizacji pozarządowych
Pierwszy odcinek podcastu porusza temat finansowania organizacji pozarządowych. Po wysłuchaniu, lub przeczytaniu poniższej transkrypcji będziesz znał 10 nieoczywistych sposobów finansowania organizacji pozarządowych.
Granty
Działając w organizacjach, na pewno już spotkałaś się z pojęciem „grantoza”, które jest określeniem pejoratywnym. Jest to pojęcie, które jest obecnie używane, a wręcz nadużywane, przez wiele różnych osób. Osób, które uważają że finansowanie organizacji pozarządowej z grantów jest co do zasady złe. Ja tak nie uważam, pod warunkiem, że zadajesz sobie pytanie, o to, co zostanie w Twojej organizacji po realizacji grantu. Jeżeli dotacja, jest ściśle związana z sensem i celem działania Twojej organizacji, to dlaczego z niej nie skorzystać? Grantoza, czyli nadmierne korzystanie z dotacji, jest złe w sytuacji, w której nagle zaczynamy bez głębszej refleksji „rzucać się” na wszystkie granty, do jakich możemy aplikować.
Według danych ngo.pl konkursy grantowe są głównym źródłem finansowania organizacji pozarządowych. Granty dzielimy na samorządowe, rządowe, unijne i te finansowane ze środków prywatnych. W kolejnych odcinkach opowiem Wam, jakie są plusy i minusy korzystania z konkretnych rodzajów dotacji oraz w jaki sposób wypracować w organizacji historię grantową. Dzisiaj, chciałabym Ci tylko zwrócić uwagę na to, że granty, które są przez niektórych uważane za „łatwe pieniądze”, tak naprawdę wcale takie nie są. Przyczyną jest bardzo duża konkurencja wśród grantobiorców. Już teraz, aby dostać dotację, musisz mieć świetny pomysł, który doskonale opiszesz.
W konkursach grantowych jest potrzebne szczęście. Szczęście, które pomoże Ci trafić do właściwego oceniającego, który zrozumie, polubi i wysoko oceni Twój projekt. Jeżeli nie masz szczęścia to, masz niewielkie szanse na otrzymanie dotacji, gdyż nie ma wniosków idealnych.
Jeżeli chodzi o granty, to ważne jest to skąd czerpiesz informacje o aktualnych konkursach. Ja polecam newsletter ngo.pl oraz Konkursy dla ngo, które mają stronę www i regularnie aktualizowany profil na Facebook.
Więcej o dotacjach dla organizacji społecznych pisałam w tym artykule.
Darowizny
Kolejnym ze sposobów finansowania organizacji pozarządowych są darowizny. Darowizny można podzielić na kilka różnych sposobów. Pierwszy podział to podział na darowizny indywidualne vs. firmowe. Drugi podział – na darowizny rzeczowe vs. pieniężne. Trzeci – na darowizny stałe vs. darowizny cykliczne.
W darowiznach tak samo, jak w grantach jest ważny wizerunek i wiarygodność organizacji. Darczyńca musi nam ufać i musi wiedzieć że „robimy naprawdę dobrą robotę” tak, aby chciał wpłacić na nasze konto swoje pieniądze. Wizerunek w 2021 r. Najczęściej budujemy obecnością swojej organizacji w internecie.
Darowizny firmowe są bardzo fajnym źródłem przychodów, gdyż są one często wyższe niż darowizny indywidualne. Ale tak naprawdę większość organizacji ma niewielki potencjał do tego, żeby współpracować z dużymi firmami. Stąd większość organizacji powinna raczej inwestować w rozwój darczyńców indywidualnych tj. w mikro darowizny. Wtedy dobrze by było, gdyby te mikro darowizny były darowiznami cyklicznymi. W kolejnych odcinkach na pewno omówię formy uruchamiania takich mikro darowizn na stronie internetowej twojej organizacji pozarządowej. W obecnych czasach to wcale nie jest takie trudne, gdy korzysta się z usług dotpay, PayPal, wpłacam ngo.pl, fanipay lub innych firm do płatności internetowych.
Składki członkowskie
Kolejną formą finansowania organizacji pozarządowych są składki członkowskie. Taka forma finansowania jest możliwa tylko w stowarzyszeniach. Składki są bardzo ciekawym zagadnieniem. Większość organizacji pozarządowych skupiających osoby fizyczne, czyli kolegów, koleżanki, przyjaciół i przyjaciółki nie jest się w stanie z nich utrzymać. Znam dużo organizacji, które składki płacą w wysokości 1 zł rocznie lub 1 zł miesięcznie. Wiele stowarzyszeń wpisuje wysokość składki w statut na polecenie KRS. Dużo organizacji ma ustaloną wysokość składki na poziomie 30-40 zł rocznie, jednak bardzo mało osób je wpłaca.
Istnieją też podmioty, w których składki są bardzo wysokie. Są organizacje np. skupiające fundraiserów, informatyków czy inne fundacje korporacyjne. Składki w tych podmiotach pozwalają na uczestnictwo w życiu tej organizacji i korzystanie z jej dóbr i cziałań. Musisz pamiętać, że „składka musi być określona w statucie” zgodnie z postanowieniami KRSu i, że jest to wygodny zapis statutowy pozwalający na usuwanie nieaktywnych członków. Np. Możesz wskazać, że brak opłaty składki członkowskiej przez 2 lata z rzędu jest podstawą do wykreślenia danej osoby z rejestru członków.
1% podatku
1% podatku kojarzy się społecznikom z „Eldorado”, które zapewnili naszej organizacji pozarządowej złoty byt. Niestety muszę was rozczarować. Wizja raju finansowego w organizacji opłacona z 1% podatku jest możliwa do osiągnięcia przez nielicznych. Głównym problemem i przeszkodą w pozyskiwaniu środków jest konieczność uzyskania wpisu do KRS oraz obowiązek sporządzania dodatkowych rocznych sprawozdań z działalności. O status organizacji pożytku publicznego można się ubiegać dopiero po dwóch latach od zarejestrowania organizacji. A dodatkowo organizacja musi posiadać konkretne zapisy w swoim statucie np. dotyczące posiadania niezależnego od zarządu organu kontrolującego działania oraz dot. nie korzystania z majątku organizacji do celów prywatnych. Aby przygotować dodatkowe sprawozdanie z działalności organizacji posiadającej status OPP ta organizacja powinna bardzo starannie prowadzić księgowość. W tym sprawozdaniu np. opisuje się ile środków jest przeznaczana na koszty osobowe, ile na administracyjne, a ile na działalność na rzecz podopiecznych organizacji.
Warto pamiętać, że status OPP oprócz tego, że daje nam uprawnienia do zbierania 1% podatku dochodowego, daje nam dodatkowe bonusy. A mianowicie mając status OPP możemy się ubiegać o zwolnienie z podatku gruntowego. To jest bardzo fajna opcja przypadku organizacji pozarządowych, które posiadają lub najmują od miasta budynki, w których prowadzą swoją działalność.
Odpłatna działalność statutowa
Piątym, coraz bardziej zaawansowanym sposobem finansowanie działań w organizacjach pozarządowych, jest prowadzenie działalności odpłatnej. Musisz pamiętać, że każda organizacja może prowadzić odpłatna działalność statutową pod warunkiem posiadania odpowiednich zapisów w swoim statucie. Działalność gospodarcza wymaga już wpisania jej do KRS.
Odpłatna działalność statutowa jest bardzo ciekawa. Np. część grantodawców nie przekazuje nam grantu w formie dotacji, po podpisaniu umowy dotacyjnej, ale w formie odpłatnej działalności statutowej. Sama kiedyś rozliczałam „dotację”, po wygraniu konkursu. Po podpisaniu umowy okazało się, że muszę wystawić rachunek, aby otrzymać środki z dotacji. Formalnie rzecz biorąc tą „dotację” realizowałam w ramach odpłatnej działalności statutowej.
W odpłatnej działalności statutowej jej przychody muszą być równe kosztom. Oznacza to, że wystawiając rachunki musisz bardzo dokładnie to wszystko policzyć. Jeżeli nie wydasz wszystkich środków z odpłatnej działalności statutowej do końca roku to będziesz musiał odprowadzić podatek dochodowy oraz zarejestrować działalność gospodarczą.
Zarobkowe formy prowadzenia organizacji pozarządowych stają się coraz bardziej popularne dzięki wykorzystaniu takich narzędzi jak Baza Konkurencyjności czy zamówienie ze strony samorządu. Baza konkurencyjności to narzędzie wykorzystywane w środkach unijnych, w którym pojawiają się wszystkie zamówienia, których wartość jest wyższa niż 50 000 zł netto. W odpowiedzi na zapytania ofertowe możemy przedłożyć własną ofertę. Czasami nie zawsze musimy aplikować o środki unijne. Czasami prościej jest być podwykonawcą w takim projekcie. Aby być podwykonawcą dla usług zlecanych przez samorząd, w tym ośrodki pomocy społecznej, musisz śledzić zapytania w Biuletynach Informacji Publicznej (tzw. BIP) konkretnych samorządów.
Wystawienie faktury za konkretną usługę jest dużo prostsze i szybsze niż przygotowanie sprawozdania z projektu. Jednak dużo trudniej jest takie zlecenie pozyskać. W zamówieniach publicznych należy wykazać konkretne kompetencje – wiedzę, umiejętności lub posiadany sprzęt. Często te zamówienia wymagają już posiadanego doświadczenia w przedmiocie zamówienia. Dodatkowo organizacja musi być wiarygodna. A zleceniodawca powinien mieć pewność, że dana usługa zostanie zrealizowana na odpowiednim poziomie jakościowym w założonym czasie. Aby rozwijać odpłatną działalność statutową Twoim priorytetem powinna być wysoka jakość wykonywanych usług. Wtedy klienci się znajdą, a ich pozyskanie nie będzie aż tak czasochłonne.
Działalność gospodarcza
Powiązana z działalnością odpłatną jest działalność gospodarcza. Działalność gospodarczą trzeba zarejestrować w KRS. Oznacza to, że musisz wskazać, jakie konkretne działania możesz podejmować w ramach działalności gospodarczej.
Przedmiot działalności gospodarczej musi być różny od odpłatnej działalności statutowej. Jeżeli w ramach odpłatnej działaności statutowej Twoja organizacja prowadzi przedszkole to nie może tego samego robić w ramach działalności gospodarczej. Wtedy np. w ramach działalności gospodarczej może prowadzić wydawnictwo i wydawać na temat pracy że dziećmi lub np. prowadzić sklep z materiałami edukacyjnymi. Pamiętaj też, że sponsoring, czyli np. przyjęcie pieniędzy za umieszczenie logotypu sponsora na scenie koncertu, jest zawsze działalnością gospodarczą.
W ramach działalności gospodarczej możesz wypracować zysk. To też ją różni od odpłatnej działalności statutowej. Ten zysk będzie opodatkowany i musi zostać przeznaczony na działalność statutową organizacji. Jeżeli Twoja organizacja chce prowadzić działalność gospodarczą to musisz znaleźć dobrą księgową lub biuro rachunkowe, które się na tym zna i będzie to prawidłowo księgować.
Odpłatną działalność statutową z działalnością gospodarczą łączy jedno – pomysł na działania, za które klienci będą gotowi zapłacić. Proces „wymyślania swojego biznesu społecznego” jest skomplikowany i czasochłonny, jednak jest coraz więcej organizacji prowadzących sklepy społeczne i nie finansujących się z grantów. Fajnym przykładem takiej organizacji jest np. Stowarzyszenie Twoja Moc z Poznania, które nie pozyskuje grantów, a robi odpłatne konferencje i warsztaty dla kilkuset osób oraz prowadzą sklep internetowy z materiałami tematycznie powiązanym z działaniami organizacji.
Aby znaleźć ten właściwy pomysł na działalność w którymś z kolejnych odcinków podcastu opowiem Ci o książce, która mnie bardzo mocno zainspirowała i ciągle inspiruje. Chodzi o „Modele biznesowe” Alexandra Osterwalda. Link do anglojęzycznej publikacji znajduje się tutaj.
Finansowanie społecznościowe (akcje i patronite)
Dobrze by było, aby Twoja organizacja miała co najmniej cztery różne źródła finansowania działań. Tak, jak krzesło ma cztery nogi. Jednym ze źródeł na pewno będą granty, kolejną powinna być działalność gospodarcza lub odpłatna działalność statutowa. Stowarzyszenia powinny rozwijać model pobierania składek, a organizacje charytatywne – 1% podatku dochodowego od osób fizycznych. Internet stworzył nam kolejne nowatorskie możliwości finansowania naszych działań. Jedno- lub dwuosobowe fundacje dające dobrą wartość można finansować z patronite.
Jeżeli masz fajne pomysły na ważne i potrzebne działania lub produkty, to możesz przeprowadzić akcje crowdfundingowe. Np. W wyniku COVID-19 i konieczności noszenia maseczek, sporo organizacji pozarządowych je szło. Materiały zostały zakupione z akcji crowdfundingowych, które odbywały się w internecie przez cały marzec i kwiecień 2020 r.
Również na patronite coraz częściej pojawiają się organizacje społeczne, które są wspierane przez swoich odbiorców. Aby móc finansować się z dobrowolnych składek różnych osób Twoja organizacja i Ty muszą być wiarygodne. Dzięki tej wiarygodności wokół Was może zbudować się społeczność, która będzie Was utrzymywać.
Zbiórki publiczne
Kolejną formą finansowania działań organizacji społecznych są zbiórki publiczne. Są to zarejestrowane w serwisie zbiorki.gov.pl akcje mające na celu zgromadzenie offline pewnych dóbr. Te dobra mogą mieć postać finansową lub rzeczową.
Pewno zastanawiasz się, czym się różni zbiórka publiczna od darowizny. Darowizna ma najczęściej formę przelewu bankowego na konto organizacji lub wpłaty tych środków do kasy. Darowiźnie rzeczowej powinna towarzyszyć umowa przekazania darowizny. Zbiórki są często prowadzone w formie kwesty – np. na ulicy, gdy zbieramy środki na konkretny cel od osób, których nie znamy.
Zbiórka jest prowadzona w konkretnym czasie. Po jego zakończeniu zbiórkę należy rozliczyć i sprawozdać.
Darowizny wpłacane w formie przelewu bankowego dają też możliwość odliczenia ich od podatku dochodowego. Ja co roku przekazuję darowizny i które rozliczam w PIT. Dzięki temu co roku urząd skarbowy oddaje mi nadpłacony podatek dochodowy.
Wolontariat
Możesz się zdziwić, że uznaję wolontariat, jako jeden ze sposobów finansowania organizacji. Jest to forma niefinansowa, ale wolontariat może dać nam naprawdę dużo. Gdybyśmy byli firmą i np. musielibyśmy zapłacić osobie, która rozwiezie posiłki potrzebującym, to musielibyśmy zapłacić jej co najmniej minimalną krajową za każdą godzinę pracy. W 2021 r. Minimalna godzinowa wynosi 18,30. Dzień pracy za minimalną krajową kosztuje 146,40, a miesiąc 2 800 zł brutto. Kwoty z narzutami pracodawcy wynoszą odpowiednio: 22,04 na godzinę, 176,32 za dzień pracy i 3 370,64 za miesiąc pracy.
Jeżeli Twoja organizacja korzysta z pracy wolontariuszy to bardzo mocno obniża koszty swojego działania. Co prawda nie zobaczysz tych pieniędzy na swoim koncie, ale czasami policz sobie, jak cenni są wolontariusze 🙂
Jeżeli czujesz się urażony przeliczaniem wolontariatu na pieniądze to Cię przepraszam. Ale, jako osoba zarządzająca organizacją też w taki sposób powinieneś myśleć o całościowym zarządzaniu finansami w organizacji. Gdyby nie wolontariusze, część Twoich działań byłaby kosztowna i być może nie odbyłaby się. Pomyślcie o Wielkiej Orkiestrze Świątecznej Pomocy, która bez swoich wolontariuszy i bez pokojowego patrolu nie mogłaby osiągnąć tego, co osiągnęła.
Aby dobrze organizować wolontariat w Twojej organizacji powinieneś mieć osobę za to odpowiedzialną – koordynatora wolontariatu. Ta osoba oprócz pracy z wolontariuszami powinna dbać o zgodność podejmowanych działań z ustawą o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Aby zgodnie z prawem organizować wolontariat powinieneś zadbać o umowę, ubezpieczenie NNW, zwrot kosztów dojazdu, itp. Koordynator wolontariatu dba również o to, aby wolontariusze nie byli traktowani instrumentalnie, ale aby ich praca dała im poczucie sensu. Wtedy zostaną oni z nami na dłużej, a nasza organizacja będzie z nimi rosła.
Już na sam koniec…
Życzę wam z całego serca, aby udało wam się w waszych organizacjach mieć co najmniej 4 różne źródła finansowania Waszych działań. Tak, aby choć trochę uniezależnić się od grantów. Aby to było możliwe popracujcie nad swoim wizerunkiem w sieci, wśród swoich podopiecznych i klientów oraz ich rodzin.
W podcaście wykorzystano muzykę Purple Planet Music.
Odcinek powstał w ramach projektu „NGO Stacja„, który uzyskał dofinansowanie z Bielskiego Centrum Przedsiębiorczości w ramach projektu „Śląskie NOWEFIO 2021-2023”.
