Standardy Ochrony Małoletnich to temat „bomba” dla organizacji pozarządowych w 2024 r. Bomba, ponieważ, z jednej strony, trzeba mówić o krzywdzeniu dzieci i przeciwdziałać temu krzywdzeniu. Z drugiej – nowelizacja prawa „wylewa dziecko z kąpielą” narzucając na wszystkie organizacje, które mają kontakt z dziećmi obowiązek opracowania Standardów składających się z Polityki ochrony dzieci przed krzywdzeniem w instytucji oraz procedur bezpiecznej rekrutacji personelu. W efekcie, pierwszej połowie 2024 r. każdy dobry wzór standardów, jest na wagę złota. Dodatkowo, spora część organizacji bezmyślnie kopiuje te standardy, tak, aby nie zapłacić kary za ich brak.
Na wagę złota jest też praca trenerów szkolących z tego tematu oraz tych, którzy są w stanie sensownie przygotować organizację do wdrożenia. Sama szukałam trenera przez 2 miesiące. Gdy nie znalazłam – rozpoczęłam żmudny proces gromadzenia wiedzy dostępnej w internecie i przygotowywania się do wdrożenia w 1 organizacji. Dodatkowo, nagrałam podcast na ten temat i opracowałam schemat szkolenia. Praca nad „mentalnym ogarnięciem” i zrozumieniem ustawy zabrała mi miesiąc. Kolejny miesiąc poświęciłam na opracowanie materiałów.
Standardy Ochrony Małoletnich w świetle ustawy
Podstawą prawną standardów ochrony dzieci w Polsce jest ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, znowelizowana ustawą z dnia 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja ta, znana jako tzw. „ustawa Kamilka”, weszła w życie 15 lutego 2024 roku. O Ustawie i wynikających z niej obowiązkach mówię w 81 odcinku podcastu – posłuchaj go!
Ustawa reguluje
Sama ustawa określa zasady tworzenia lub opisuje:
- Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym;
- obowiązki dla pracodawców i innych organizatorów w zakresie działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi;
- zasady określania miejsc szczególnego zagrożenia przestępczością na tle seksualnym,
- zasady oceny prawdopodobieństwa ponownego popełnienia przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności na szkodę małoletniego;
- standardy ochrony małoletnich;
- zasady analizy zdarzeń, w wyniku których małoletni poniósł śmierć lub doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
- Krajowy Plan Przeciwdziałania Przemocy na Szkodę Małoletnich oraz Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Małoletnich;
- zasady kontroli.
Najwięcej emocji wzbudzają zasady weryfikacji personelu pracującego z dziećmi, gdyż trzeba sprawdzać praktycznie wszystkich i to 20 lat wstecz.
Tryb wdrażania
Ustawa jest wdrażana w trybie „pilnym”, a biorąc pod uwagę zakres zmian, nowych obowiązków i brak kompatybilności pomiędzy różnymi procedurami, wydaje się – zbyt pilnym. Ustawą powinny się zainteresować wszystkie organizacje, które mogą mieć w swoich działaniach jakikolwiek kontakt z dziećmi. I o ile podmioty, które okazjonalnie pracują w dziećmi, mogą się nie bać. Jeżeli nie pracują z dziećmi i mogą to udowodnić to mogą odroczyć ustawowe obowiązki. To wszystkie podmioty, które taką pracę prowadzą regularnie i są:
- szkołami i innymi placówkami oświatowymi,
- placówkami medycznymi i poradniami psychologiczno-pedagogicznymi,
- hotelami lub obiektami noclegowymi,
- klubami sportowymi,
- organizacjami prowadzącymi działania, związane z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub z opieką nad nimi,
… to te podmioty nie mają wyboru. Ustawę stosujemy od 15 lutego, w zakresie zatrudniania nowego personelu . Dodatkowo od 15 sierpnia 2024 r. – w zakresie wdrożenia Standardów Ochrony Małoletnich.
Co zawierają Standardy Ochrony Małoletnich?
Zgodnie z zapisami ustawy Standardy Ochrony Małoletnich zawierają:
- zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone wobec małoletnich,
- procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie procedury „Niebieskie Karty”,
- zasady i procedurę podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego,
- zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania,
- zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności,
- sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego,
- osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających małoletniemu i udzielenie mu wsparcia,
- zasady przeglądu i aktualizacji standardów.
Dodatkowo podmioty, które prowadzą placówki powinny ująć w standardach:
- wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w szczególności zachowania niedozwolone;
- zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
- procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci Internet oraz utrwalonymi w innej formie;
- zasady ustalania planu wsparcia małoletniego po ujawnieniu krzywdzenia.
Tyle ustawa, a jak to się ma do rzeczywistości?
Dobre praktyki
Jeżeli zdecydujesz się na samodzielne opracowanie standardów, nie bój się. W Sieci jest cała masa przydatnych i darmowych materiałów. Jeżeli będziesz korzystać z wzorów Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę – rób to z głową. Najważniejsze jest, aby Standardy były dopasowane do Twoich potrzeb i tego, co robi Twoja organizacja.
Jeżeli Twoja organizacja nie posiada służbowego aparatu i telefonu, a prowadzicie Facebook, to wpisując w Standardy, że nie można korzystać z prywatnego sprzętu – strzelacie sobie w kolano. Przeczytaj o tym, jak mądrze przetwarzać wizerunek małoletnich.
Zobacz też mój wzór Standardów:
Zanim zabierzecie się za skopiowanie i dostosowanie Standardów warto zerknąć na:
- Wyjaśnienia Ministerstwa Sprawiedliwości,
- Standardy Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę,
- Baza wiedzy FDDS (np. publikacja Uważna placówka – uważna organizacja, Podręcznik Standardy Ochrony Dzieci w organizacjach pozarządowych,
- Baza edukacyjna FDDS,
- Polityka ochrony dzieci Stowarzyszenia Iskierka,
- Generator polityki FDDS,
- Dane na ngo.pl,
- propozycje NIW-CRSO.
Wiem, że spokojnie dasz sobie radę ze Standardami. Nie musisz kupować ich za „miliony monet”, bo wiem, że cena za standardy zaczyna się od 500 zł wzwyż.
