Aby stwierdzić, czy warto założyć fundację musisz odpowiedzieć sobie na pytanie, w jakim celu chcesz ją założyć. Gdy porównasz ten cel z kosztami działania, będziesz wiedział, czy warto. Ten temat jest szalenie istotny, gdyż o ile cele zakładania organizacji raczej się nie zmieniają, to koszty – stale rosną.
Cele zakładania Fundacji
Do najpopularniejszych celów zakładania organizacji zaliczamy:
Chęć zrobienia czegoś dobrego
Ten cel w mojej subiektywnej ocenie należy ciągle do najpopularniejszych motywów postępowania osób, które chcą założyć organizację pozarządową. Większość tych osób zdaje sobie sprawę z tego, z czym wiąże się prowadzenie organizacji pozarządowej. Rozumie to, że samo prowadzenie organizacji to nie tylko fajne działania, ale też dużo biurokracji. Tak grupa osób z pewnością się nie podda, jeżeli na jej drodze stanie trudny referendarz w KRS lub brak możliwości pozyskania dotacji. Jeżeli jednak należysz do grupy, która jeszcze nie wie, jakie działania będzie musieć podejmować jako zarząd, zapraszam do lektury mojego artykułu na ten temat. Możesz też nie dowiadywać się, jakie działania trzeba będzie podejmować. W myśl zasady: „Jeżeli widziałabym, nigdy bym tego nie zrobiła…”.
Konieczność uzyskania formy prawnej
Są też takie inicjatywy, które już świetnie działają i, gdy próbują „coś załatwić” w urzędzie, słyszą, że nic nie mogą, bo grupa mieszkańców nie jest instytucją. Takie sytuacje mają miejsce w przypadku współpracy z samorządem lub możliwości pozyskania środków na działania. Osobom fizycznym trudno jest zapewnić urząd lub przedsiębiorcę, że np. środki nie zostaną zdefraudowane.
Dodatkowo, warto zauważyć, że osoba fizyczna, która przyjmuje darowiznę od niespokrewnionej osoby lub firmy musi tą darowiznę zgłosić do urzędu skarbowego i odprowadzić należny podatek. Dlatego, jeżeli Twoja grupa działaczy, czuje formalne lub finansowe ograniczenia w działaniu, powinna pomyśleć o założeniu organizacji. Nie oznacza to jednak, że po założeniu organizacji wszystkie Wasze problemy cudownie znikną. Jednak od dnia założenia organizacji będziecie mogli rozmawiać z Waszymi partnerami, jako instytucja mająca osobowość prawną. Będziecie mogli też aplikować o dotacje dla organizacji.
Chęć redukcji kosztów działania
Cześć firm i osób zakłada organizacje, aby przekazywać im darowizny. Wtedy działalność podstawowa np. firma do pewnego poziomu może sobie taką darowiznę wpisać „w koszty”. W efekcie płaci niższy podatek, a środki zostają przekazane do powiązanej organizacji, która realizuje ważne do przedsiębiorcy cele. Tak samo działają niektóre osoby fizyczne, które przekazują darowizny do 6% dochodu na wybrane cele pożytku publicznego. W efekcie te osoby mogą zapłacić niższy podatek lub uzyskać zwrot już odprowadzonego podatku.
Jeszcze inne osoby traktują organizacje pozarządowe, jak każdą inną formę prawną, która daje możliwość wystawiania faktur za usługi. Wtedy te organizacje realizują działania w ramach tak zwanej odpłatnej działalności pożytku publicznego. To jest bardzo ciekawa forma zmniejszenia kosztów ZUS pod warunkiem, że działania dotyczą obszaru pożytku publicznego, a osoby wiedzą, co mogą wliczyć w koszty takiej działalności odpłatnej.
Jeżeli Twoją motywacją do założenia organizacji jest chęć redukcji kosztów to powinieneś dokładnie policzyć to, co zyskujesz dzięki takiemu działaniu. W koszt prowadzenia organizacji powinieneś wliczyć koszty obsługi działań – księgowość, bank, ew. czynsz i media oraz koszty osobowe.
Czy warto założyć fundację dla dotacji i zbiórek publicznych?
Jeżeli wydaje Ci się, że wszystkie organizacje pozarządowe „z urzędu” dostają środki publiczne na działania i, że z tych dotacji są w stanie się utrzymać, musisz wiedzieć, że grubo się mylisz. Tylko organizacje z długą historią prowadzące placówki, które samorząd musi utrzymywać mają zagwarantowane środki. Do takich placówek zaliczamy warsztaty terapii zajęciowej, domy pomocy społecznej, środowiskowe domy samopomocy i inne placówki opiekuńczo-aktywizujące określone ustawowo. Możesz też prowadzić szkołę lub przedszkole i wtedy będziesz otrzymywać tzw. „subwencję oświatową” na każdego ucznia.
Zwróć uwagę, że wśród tych placówek nie ma świetlic dla dzieci i młodzieży, które samorząd może finansować, ale nie musi.
Jeżeli liczysz na środki z dotacji i zbiórek publicznych to musisz też pamiętać, że to obszar największej konkurencji. Np. w PROO na kilka tysięcy złożonych wniosków dotację otrzymuje ok. 100 – 150… Z kolei organizacja zbiórek publicznych też nie jest prosta, a pozyskanie każdego darczyńcy jest wymagające…
Sytuację może ew. zmienić fakt, że ktoś lub jakaś instytucja obiecała Ci, że po założeniu organizacji przekaże Ci środki. Jednak, ja takie obietnice traktuję, jak „niewierny Tomasz”. Dopóki nie zobaczę nie uwierzę… I znam sporo organizacji, którym samorząd coś obiecał, a potem się… nie udało.
Warto założyć fundację dla ekonomizacji
I tu możesz się zastanawiać czy warto lub nie warto. Po zmianie perspektywy finansowej i uruchomieniu pierwszych dotacji na działania wspierające rozwój ekonomii społecznej znowu będzie można wnioskować o środki na dofinansowanie do miejsc pracy w podmiotach ekonomii społecznej. Tj. w organizacjach pozarządowych prowadzących działalność gospodarczą lub odpłatną działalność statutową.
Posłuchaj też odcinka podcastu o dotacjach na zakładanie organizacji.
Co prawda teraz jeszcze nie wskażę Ci, gdzie szukać informacji o tych działaniach, gdyż do czerwca-listopada będą działały Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (dalej: OWES), które już nie przyznają środków na uruchomienie nowych miejsc pracy. Nowe Ośrodki, jeżeli wszystko pójdzie zgodnie z planem, będą przyznawały dotację od początku 2024 r. W OWES można otrzymać:
- wsparcie merytoryczne przy uruchamianiu działalności odpłatnej lub gospodarczej,
- wsparcie finansowe na utworzenie nowego miejsca pracy dla osoby w trudnej sytuacji życiowej. W poprzedniej perspektywie finansowej takie wsparcie wynosiło ok. 23 tyś. zł. Te pieniądze mogły zostać wydane na rzeczy niezbędne do uruchomienia działalności, w której zostanie zatrudniona konkretna osoba. Sporą trudnością w tworzeniu miejsc pracy dla osób w trudnej sytuacji życiowej jest wyzwanie związane z pracą z takimi osobami – np. długotrwale bezrobotnymi, wychodzącymi z nałogów, itp…
- wsparcie pomostowe na utrzymanie miejsca pracy. To wsparcie finansowe, które możesz wykorzystać na pokrycie kosztów bieżącego funkcjonowania przedsiębiorstwa społecznego. Do tych kosztów zaliczamy ZUS, czynsz, media i inne materiały zużywalne. Wsparcie pomostowe to jest coś, co odróżnia dotacje z PUP na utworzenie nowych miejsc pracy od dotacji z OWES. Wykaz akredytowanych OWES, które będą przyznawały dotację od 2024 r. znajduje się w serwisie poświęconemu Ekonomii Społecznej.
Koszty prowadzenia organizacji
Tak, jak pisałam powyżej koszty prowadzenia działań społecznych ciągle rosną. Oprócz stałych kosztów księgowości możesz, ale nie musisz, ponosić koszty czynszu, mediów, banku, telefonu i innych w zależności od wybranego sposobu prowadzenia organizacji pozarządowej.
Dodatkowo, do kosztów finansowych dochodzą koszty niefinansowe. Do nich zaliczamy wiedzę o tym, co i kiedy należy robić w organizacji. Np. kiedy i jak zarejestrować się w CRBR, złożyć NIP-8, czy CIT. Tą wiedzę, albo będziesz musiał zdobyć sam, albo będziesz musiał za nią zapłacić specjalistom.
Czy warto założyć fundację?
Każdy z Was samodzielnie musi odpowiedzieć na to pytanie. Dobrym pomysłem na zbadanie opłacalności zakładania fundacji są dwa narzędzia:
- matematyczny rachunek zysków i strat. W taki sposób policzysz to, czy będzie Ci się finansowo opłacało założyć Twoją organizację pozarządową.
- technika zaproponowana przez Grega Mckeown w książce „Esencjalista”, która wskazuje, że gdy pojawiają się możliwości powinieneś określić co najmniej 3 kryteria minimalne, które muszą być spełnione, aby można było dalej rozważać założenie fundacji. W kolejnym kroku należy określić min. 3 kryteria idealne, jakie muszą być spełnione, żeby można było zaakceptować tę możliwość. Opcja idealna wg. Grega Mckeown spełnia wszystkie kryteria minimalne i minimum 2 z kryteriów idealnych. Jest to bardzo ciekawe podejście do życia, a biorąc pod uwagę nakład pracy w organizacji pozarządowej – wręcz zalecane.
Dowiedz się też, ile jest organizacji pozarządowych. Posłuchaj podcastu:
